Xızır (Hızır)-Kult und Réya-Xaq-Glaube

In der Forschung zum Alevitentum wurden öfter die angewendeten Begriffe, ohne kulturelle und ethnische Hintergründe zu klären, vermischt. Es werden beispielsweise Aleviten, Kızılbasch (Rotköpfige), Alawiten, Bektaschi, Schiiten, Réya-Xaq-Hızır-Glaube u.a. einfach unter dem Überbegriff Aleviten gesehen.

Dies führte dazu, dass heute in der Forschung die kollektive Identität einer Religionsgemeinschaft geschaffen wurde, die aber die Grundwerte einer Gemeinschaft nicht einheitlich darstellt. Dies öffnete auch Tor und Tür für die Verfälschung der Geschichte und Tradition der Aleviten.

Dieses Buch stützt sich viel mehr auf die mündliche Form der Überlieferung der Legenden, Mythen und Rituale im Lebensalltag, die auch heute noch existieren.

Dabei gehe ich zum Teil zu meiner Kindheit und Jugendzeit zurück, um meine Erinnerungen kritisch zu bearbeiten und wiederzugeben. Ich möchte es dem Leser leichter machen, zu verstehen, was der ursprüngliche Glaube der Dersimer war und ist.

Hıdır Eren Çelik, Dersim: Geburtsstätte der alevitischen Legenden, Xızır (Hızır)-Kult und Réya-Xaq-Glaube,
Free Pen Verlag, Bonn 2019, ISBN: 978-3-945177-67-9, 16,- Euro

Coverbilder: Ibrahim Coşkun

Hıdır Eren Çelik
Dersim: Alevi efsanelerinin doğduğu topraklar
Xızır (Hızır)-Kultu ve Rêya-Xaq-İnançı

Alevilik üzerine yapılan araştırmaların bir çoğunda terimler yaşanılan coğrafyanın toplumsal, kültürel ve etnik kökenleri dikkate alınmadan, karıştırılarak kullanılmaktadır. Örneğin, Aleviler, Kızılbaş, Alawiler, Bektaşiler, Şiiler, Rêya-Xaq-Xızır-İnançı, vb. terimler karıştırılarak farklı gelenek ve inança sahip toplumlar sadece bir tek Aleviler kavramı altında görülmüşlerdir.

Bugüne kadar yapılan araştırmalarda  inanç ve din toplululuklarının tek bir alevi kimliği altında ele alınması, bu kültürlerin toplumsal değer ve inançlarının vede geleneklerin dikkate alınmaması,tarihin yanlış yorumlanmasına ve çarpıtılmasına,tahrif edilmesine yol açmıştır. Bununla amaçlanan,var olan kültürel zenginliğin yok edilerek, toplumsal farklılıkları dikkate almayan tek bir inanç toplumunun yaratılmak istenmesidir.Burda eğemen İslam dinin ve Şiilerin bölgedeki hakimiyetinin büyük rolü bulunmaktadır.

Alevi inançı ve bu kavramla özdeşleştirilen inanç ve kültürler yüzyıllardır sistematik baskı ve yıkım ile karşı karşıya bulunmaktadır. Bu sistematik baskı yazılı bir tarihin, kaynakların ve metinlerin yokluğu sonucu çarpıtılmasına ve Rêya-Xak-İnanç‘ınında tahrif  edilmesine yol açtı ve açmaktadır. Aynı zamanda Dersim bölgesinden dışarıya yaşanan yoğun göç hareketleri sonucu günlük yaşamda etkin olan sosyal ve toplum bileşenlerin ve değerlerinin giderek kaybolmasına yol açtı ve açmaktadır.

Bu kitapla Dersim bölgesinde bugüne kadar var olan ve olduğuna inanılan sözlü efsanelerin, mitlerin,günlük yaşamdaki ritüellerin ve geleneklerin yorumlanarak, mümkün olduğunca objektif  olarak okuyucuya aktarımı amaçlanmakatır.Aynı zamanda bu kitapta yazar ele aldığı konuları çocukluk ve gençliğinde yaşadığı anılarla desteklenmektedir. Yazar bununla okuyucuya Dersim Reya-Xak- İnançı‘nın ne olduğunu ve nasıl yaşandığını daha kolay anlatmak  istemektedir.